Ergenlerde Ders Çalışma İsteksizliği


Ergenlik döneminde hormonal değişimlerle birlikte dikkat dağınıklığı, gündüz rüyası olarak adlandırılan dalıp gitme, genel olarak her şeye yönelik isteksizlik, erteleme davranışı gözlemlenir. Ancak fiziksel eylemsizlik ve isteksizliğe, düşünsel olarak aktif bir süreç eşlik eder. Hayatın anlamını sorgulama, siyasi, dini ve felsefi konuları yorumlama, ebeveyn tutumlarını değerlendirme gibi. Bu durumlar ebeveynler için belirli bir yere kadar anlaşılabilir ve rehberlik edilebilirdir. Özellikle ders başarısında ki düşüşün ve ilişkilerdeki çatışmaların artmasıyla bir ergen psikoloğundan psikolojik danışmanlık alma sürecine başvurulur.


Çocuklar/Ergenler Neden Ders Çalışmak İstemez?


Çocukların ve Ergenlerin ders çalışma istememesinin altında sorumluluk davranışının kazanılmamış olması, dikkat dağınıklığı, aile içi stres faktörlerinin oluşu gibi unsurlarla birlikte akademik erteleme davranışını anlamaya yönelik yapılan araştırmalardan bazıları aşağıda yer almaktadır.


Ortaokul öğrencileriyle 2023-2024 eğitim öğretim yılında yapılan bir araştırmada; akademik erteleme davranışıyla dijital oyun bağımlılığı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Dijital oyun bağımlılığı olan ergenlerin ebeveynlerinin daha çok baskıcı ve ilgisiz-kayıtsız tutum içerisinde oldukları görülmüştür (Kayış ve Ayas,2024).


Lise düzeyinde gerçekleştirilen bir araştırmada, akademik erteleme davranışı ile benlik saygısı arasında negatif ilişki bulunmuştur (Tanrıkulu, 2013). Bu sonuç; düşük benlik saygısına sahip gençlerin akademik erteleme davranışının daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır.


Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerde, yüksek ve orta düzeyde akademik erteleme davranışı gösteren gençlerin durumluluk kaygı (Bireyin belli koşullar veya ya durumlarda kendisini nasıl hissettiğidir) düzeyinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ancak aynı araştırmada durumluluk kaygı düzeyinin akademik ertelemeyi açıklamadığı görülmüştür (Aydoğan ve Özbay, 2012). Bu çalışma bazı durumlara yönelik kaygının ders çalışmak için motive edici olduğunu ancak akademik erteleme davranışının da bazı durumlar için (sözlüye kaldırılma, quiz, deneme vb.) kaygı yarattığını açıklamaktadır.


Çocukların/Ergenlerin Ders Çalışma İsteksizliği Sadece Psikolojik Unsurlara Mı Bağlıdır?


Çocukların ders çalışma davranışını; okulunun sahip olduğu teknik imkanlar, öğretmenlerin yapılandırmacı eğitim ortamı sunabilmesi, ev ortamının ders çalışmak için yeterli fiziki şartlara sahip olması gibi durumlar da açıklamaktadır.


Ders Çalışmak İstemeyen Ergenler İçin Ebeveynlere Öneriler?

  • Öncelikle ders çalışma alışkanlığının kazanılması için sınav senesi beklenmemelidir.
  • Ekran süresi çocuğun da söz sahibi olduğu, fikrini söylediği bir şekilde yapılandırılmalıdır.
  • Çocuk için belirlenen ders çalışma programının ya da hedeflerin gerçekçiliği okul/etüd rehberlik servisiyle birlikte değerlendirilmedir.
  • En ufak girişimler ve adımlar bile takdir edilmelidir.
  • Ebeveynlerin eleştirel, kıyaslamacı ve yüksek akademik beklentisi içinde olduğu tutumlar çocuğun ders çalışma motivasyonunun önündeki en büyük engellerdir.


    • Ne Zaman Psikolojik Danışmanlık Alınır?


  • Ergenin yakın zamanda stres düzeyi yüksek yaşantısının bulunması (taşınma, göç, okul değişikliği, yakın kaybı, ebeveynin boşanması, ebeveynlerden birinin tekrar evlenmesi sağlık sorunu, deprem, kaza vb.).
  • Ergenin her zamankinden daha yüksek düzeyde stres yaşadığı gözlemleniyorsa (öfke patlaması, aşırı yeme, aşırı uyku hali, okula devamsızlık vb.).
  • Ebeveyn çocuk arasındaki ilişkinin çatışmalı veya kopuk bir hal aldığı durumlarda online ya da yüz yüze danışmanlık alınabilir.


    • Kaynakça:

    Aydoğan, D., Özbay, Y. (2012). Akademik Erteleme Davranışının Benlik Saygısı, Durumluluk Kaygı, Öz-Yeterlilik Açısından Açıklanabilirliğinin İncelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2 (3), 1-10.

    Kayış, L.,&Ayas, T. (2024). Ortaokul Öğrencilerinde Dijital Oyun Bağımlılığı ile Akademik Erteleme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 11(1), 30-68.

    Tanrıkulu, M. (2013). Ergenlerin Akademik Erteleme Davranışlarıyla Benlik Saygılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Ana Bilimdalı, İzmir.